W grupie zaburzeń w komunikowaniu się słownym możemy mówić o:
Wady wymowy stanowią tu najliczniejszą grupę. Są to najczęściej zniekształcenia lub brak czy substytucje jednej głoski, czy całej ich grupy.Do najczęściej zniekształcanych głosek należą tzw. głoski dentalizowane, czyli /ś,ź,ć,dź/ – ciszące, /s,z,c,dz/ – syczace oraz /sz,ż,cz,dż/ – szumiace. Nieprawidłowa wymowa głosek tych trzech szeregów nosi nazwę seplenień (sygmatyzmów) i, w zależności od pozycji języka i warg przy ich wymowie, określa się ich nazwę,. Np. przy seplenieniu międzyzębowym czubek języka jest ułożony między zębami czy wałkami dziąsłowymi. Przypominam, że w żadnym wieku nie jest to normą. Rozróżniamy wiele typów seplenień: boczne, środkowo-językowe, wargowo- zębowe.
Zgodnie z tym, nie jest seplenieniem u dziecka 3-4 -letniego wymowa wyrazów „szafa” jako „siafa” czy „safa” i „czapka” jako „capka” czy „ciapka”. Jest to jeszcze nieukończony rozwój mowy pod względem artykulacyjnym. Zastępowanie jednak głosek musi odbywać się w sposób zgodny z normami fonetycznymi mowy dziecka, np. interwencji logopedy będzie wymagać wymowa typu „sebula”, „siebula” zamiast „cebula´, „siosia czy „sosa” zamiast „ciocia”.
Najczęstszą przyczyną seplenień są nieprawidłowości w obrębie połykania, czyli dysfunkcje. Ta pierwotna funkcja mięśni języka powinna być już dojrzała w wieku trzech lat, czyli przy połykaniu czubek języka powinien unosić się ku górnemu wałowi dziąsłowemu. Płaskie czy międzyzębowe układanie języka przy połykaniu powoduje, że ruch ten przenoszony jest na artykulację głosek.Bardzo często nieprawidłowy sposób połykania jest również przyczyną kształtującej się już we wczesnym wieku wady zgryzu.
Co może być więc przyczyną tego, że język u naszego dziecka nie ulega pionizacji? Często jest to zbyt długie karmienie pokarmem z butelki, parafunkcje (ssanie palca, smoczka), oddychanie buzią. Wielokrotnie rodzice dzieci sepleniących wskazują na nadmierne ślinienie się dzieci. Wynika to również z braku pionizacji mięśni języka. Ilość śliny wówczas wcale nie jest nadmierna, jest ona w nieodpowiedni sposób „odprowadzana” do przewodu pokarmowego, zaburzone jest jej spływanie po języku, bo ten przecież ułożony jest nieprawidłowo (płasko).
Dzieci z dysfunkcją połykania często mają również trudności ze sprawnym połykaniem pokarmów, trzymają długo jedzenie w buzi. Od najwcześniejszych więc lat należy zadbać, by rozwijała się sprawność mięśni języka, żuchwy i warg. Sprawdzajmy, czy nasze dziecko oddycha noskiem, czy potrafi naśladować konika, kląskając językiem o podniebienie, czy unosi język przy połykaniu. Jeżeli mamy wątpliwości – zasięgnijmy porady u logopedy.